ktb-logo
iks-logo

Tarihçe

140 YIL ÖNCESİNDEN GÜNÜMÜZE

Geçmişi 19. yüzyılın sonlarına dek uzanan Alsancak Tekel Fabrikası, aslına uygun restorasyon, renovasyon ve yeniden inşa çalışmalarının ardından, İzmir’in kültür sanat yaşamına yön verecek nitelikte yeni nesil bir kültür sanat merkezine dönüştü.

Yaklaşık 140 yıllık tarihiyle kentin en önemli endüstriyel miraslarından olan fabrikanın atıl durumdaki binaları yeniden işlevlendirilerek geleceğe kazandırıldı; tarihi fabrika, İzmir Kültür Sanat Fabrikası adıyla kapılarını bu kez kültür ve sanata açtı.

tekel

Modern müzecilik anlayışı ile yeniden tanzim edilen müzeleri, zengin koleksiyonlarıyla çocuk ve gençlerden her yaştan yetişkin okuyucu ve araştırmacıya kadar toplumun her kesimine hitap eden kütüphaneleri, kültür sanat atölyeleri, açık hava etkinliklerine de uygun olan geniş peyzaj ve rekreasyon alanıyla, İzmir’in yeni cazibe merkezi olmaya aday İzmir Kültür Sanat Fabrikası, kentin tarihi belleğinin korunmasına yardımcı olurken, geleceğin dünyasını inşa edeceklere de kaynaklık etmeye devam etmektedir.

Ülkemizin ve İzmir’in kültür sanat dünyasına açılan pencerelerinden biri olan, bünyesinde verdiği hizmetlerle, toplumun sanatsal, kültürel, eğitsel ve sosyal ihtiyaçlarına yanıt veren özgün ve yenilikçi bir kültür sanat merkezi olarak konumlanan İzmir Kültür Sanat Fabrikası, kent insanının kültür, sanat ve doğa ile buluşmasını sağlamakta, tüm kentliler ve kenti ziyaret edenler için keyifli bir buluşma alanı olarak öne çıkmaktadır.

Alsancak Tekel Fabrikası

KENTİN ENDÜSTRİ MİRASI

tekel-eski

Zengin bir tarım potansiyeline sahip olan ve Batı Anadolu’nun en önemli çıkış limanı özelliğini taşıyan İzmir’de, 16. yüzyıldan 19. yüzyıl ortalarına kadar uzanan süreçte, genellikle tarım ürünleri ihracatının gerektirdiği sanayi faaliyetleri göze çarpar. 19. yüzyılın ikinci yarısında ticaret hacmindeki hızlı büyümeyle birlikte, İzmir’in sanayi yaşantısında da önemli gelişmeler olur. İplik fabrikası, havagazı fabrikası, su fabrikası, sigara fabrikası gibi birçok büyük sanayi işletmesi açılır.

Osmanlı İmparatorluğu’nun, İngiltere ve Fransa ile yapmış olduğu ticaret antlaşmaları neticesinde, 1838 yılından itibaren bu iki ülkeye tabi yabancı tüccarlar da İzmir’e yerleşmeye başlar. 1881 yılında imparatorluğun dış borçlarının kapatılması amacıyla Düyûn-u Umûmiye İdaresi kurulur ve damga, alkollü içki ve tütünden alınan tüm vergiler iç ve dış borçlar için ayrılır. 1884’te, idarenin bir işletmesi olarak kurulan Régie de Tabacs (Tütün Rejisi) tütün tekelini alır ve büyük fabrikaların kurulması yönündeki politikaya bağlı olarak aynı yıl üç fabrikayı projelendirmeye başlar. Bu üç projeden biri de Alsancak Sigara Fabrikası’dır.

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan yalnızca iki yıl sonra, 1925’te, Tütün Rejisi devlet tarafından Fransızlardan satın alınır; Reji’nin tüm hak ve yükümlülükleri devlete devredilir. 1930 yılında çıkarılan “Tütün İnhisarı Kanunu” ile uzun yıllar Türkiye’de alkol ve tütün ürünlerinin tek üreticisi ve dağıtıcısı olarak faaliyet gösteren TEKEL’in ilk adımları atılmış olur. Cumhuriyetin ilk yıllarında aktif kullanılan ve 1940’lı yıllarda üretim grafiği yükselen Alsancak Sigara Fabrikası, 2004 yılına dek TEKEL’in bir işletmesi olarak üretim faaliyetlerine devam eder. Fabrika yerleşkesinde olan binalar ise 1979, 1985 ve 2007 tarihlerinde yayımlanan farklı Koruma Kurulu kararları ile tescillenir.

ktb-logo
iks-logo

Adresimiz

Mimar Sinan Mahallesi,

Ziya Gökalp Bulvarı,

No: 36 Konak/İzmir/Türkiye

© 2023 İzmir Kültür Sanat Fabrikası. Tüm Hakları Saklıdır.

x